Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang diễn ra vào ngày 20 đến 23 hàng năm với các hoạt động hấp dẫn, mang đậm màu sắc tôn giáo. Vào năm 2012, lễ hội Tháp Bà đã được Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia. Cùng MIA tìm hiểu xem lễ hội Tháp Bà Ponagar có gì đặc biệt nhé!
1 Câu chuyện về sự ra đời của lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang
1.1 Nguồn gốc tên lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang
Là một trong các lễ hội mang màu sắc tôn giáo lớn nhất tại Nha Trang, lễ hội Tháp Bà Ponagar còn có tên gọi khác là lễ hội Thiên Y A Na Thánh Mẫu hay lễ vía Bà. Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn tại Tháp Bà Ponagar hàng năm vào ngày 20 đến 23 tháng 3 âm lịch thu hút đông đảo các tộc người Kinh, Chăm, Raglai và các cộng đồng tộc người khác ở miền Trung, Tây Nguyên tham gia.
Gắn liền với tục thờ Mẫu từ lâu đời của người dân Việt Nam, lễ hội tôn vinh tưởng niệm mẹ Ponagar – mẹ xứ sở của người Chăm. Đây chính là người đã có công lớn trong việc dạy cho người dân cách thức trồng lúa, chăn nuôi, dệt vải…và đưa tộc người Chăm pa đến với một cuộc sống ấm no, một tương lai tươi sáng hơn.
Cùng với bầu không khí rộn ràng, những lễ nghi đặc sắc, lễ hội Tháp Bà Ponagar nhận được sự quan tâm của rất nhiều du khách trong và ngoài nước. Khi tham gia vào lễ hội, du khách sẽ được hòa mình vào sự vui tươi, nhộn nhịp giữa đoàn người đông đúc. Thỏa sức chiêm ngưỡng khung cảnh tuyệt đẹp với nhiều kiệt tác kiến trúc của các khu đền tháp hay tham gia nhiều hoạt động thú vị khác khi lễ hội diễn ra.
1.2 Ý nghĩa của lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang
Lễ hội Tháp Bà PoNagar chính là biểu tượng của sự đoàn kết dân tộc, tô điểm thêm bản sắc văn hóa ngày càng đặc sắc. Lễ hội luôn được giữ gìn và lưu truyền mãi đến các thế hệ con cháu và được Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia vào năm 2012.
Cùng với nhiều hoạt động thú vị, đặc sắc thu hút sự tham gia của nhiều người, lễ hội góp phần kết nối cộng đồng lại với nhau, gắn kết mọi người từ mọi miền Tổ quốc cùng tề tựu về đây. Từ khung cảnh lễ hội đến trang phục và các lễ nghi đều được tái hiện một cách sáng tạo nhưng vẫn giữ được nét truyền thống của văn hóa dân tộc.
Hằng năm mỗi khi đến ngày diễn ra lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang, người dân cả nước từ khắp nơi sẽ hành hương đến Tháp Bà để dâng hương nhằm bày tỏ sự tôn kính, lòng biết ơn đến với Mẫu và cầu mong Mẫu ban cho sức khỏe về cơ thể lẫn tinh thần, tránh xa mọi tai ương, bệnh tật. Trong tim mỗi người dân tỉnh Khánh Hòa, hình ảnh Mẫu chính là biểu tượng đẹp đẽ của những người phụ nữ, những người Mẹ tần tảo luôn bên cạnh tiếp thêm sức mạnh và niềm tin cho con dân đất Việt.
Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang được tổ chức hàng năm nhằm bày tỏ lòng biết ơn, tôn kính đến mẹ Ponagar – mẹ xứ sở của người Chăm
Bên cạnh các lễ hội đặc sắc, thành phố biển còn là nơi hội tụ những trải nghiệm độc đáo mà bạn nhất định phải thử khi đến Nha Trang. Sau khi kết thúc tham gia lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang, đừng quên tận hưởng những hoạt động vui chơi thú vị tại đây để chuyến đi khám phá thành phố biển xinh đẹp này thêm phần đáng nhớ.
2 Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội Tháp Bà Ponagar
Hằng năm cứ vào ngày 20 – 23 tháng 3 Âm lịch, Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang sẽ được diễn ra tại di tích lịch sử – văn hóa quốc gia Tháp Bà Ponagar. Lễ hội có sự tham gia của tộc người Chăm cũng như một số dân tộc thiểu số khác ở các tỉnh thuộc khu vực miền Trung và Tây Nguyên: Đà Nẵng, Quảng Nam, Phú Yên, Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng, Thừa Thiên – Huế,…
Sau khi các nghi lễ kết thúc, du khách có thể đến cùng giao lưu, gặp gỡ và chụp ảnh lưu niệm với người dân nơi đây. Cứ khoảng đến tháng 3 âm lịch là nơi đây lại rộn rã, nhộn nhịp, chuẩn bị tươm tất để tổ chức ngày lễ lớn trong năm. Hành trình khám phá mảnh đất Nha Trang cũng vì thế mà tràn đầy ý nghĩa hơn.
Có thể nói, lễ hội Tháp bà chính là cầu nối của quá trình giao lưu, đan xen, hòa nhập văn hóa giữa dân tộc Chăm – Việt.
Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang diễn ra vào ngày 20 – 23/3 âm lịch tại di tích lịch sử – văn hóa quốc gia Tháp Bà Ponagar
3 Nét đặc sắc của lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang
3.1 Phần lễ
+ Lễ thay y: Nghi lễ được tiến hành vào ngày 30 tháng 3 âm lịch hằng năm, Vị chủ tế sẽ dâng trầm hương, nhang, hoa, trái cây đã chuẩn bị và bắt đầu khấn vái. Sau đó các thành viên trong Ban nghi lễ sẽ thay xiêm y, mũ niệm để tắm tượng bằng nước được nấu từ rượu và thả 05 loại cánh hoa thơm. Sau khi tắm tượng xong, Thánh Mẫu được mặc xiêm y và mũ miện mới do người dân dâng cúng.
+ Lễ thả hoa đăng: Nghi lễ diễn ra ngày 20 tháng 3 Âm lịch. Đoàn rước từ tháp xuống xóm Bóng và đến đàn tế lễ bên dòng sông Cái. Cầu siêu xong, các thuyền trên sông đốt nến thả hoa đăng khiến cho một khúc sông trở nên lung linh, huyền ảo.
+ Lễ cầu Quốc thái dân an: diễn ra sáng ngày 21 tháng 3 Âm lịch, do Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Khánh Hòa chủ trì lễ cúng.
+ Lễ hoàn kinh, cúng thí thực: Nghi lễ diễn ra trưa ngày 21 tháng 3 Âm lịch.
+ Dâng lễ Mẫu: Nghi lễ diễn ra giờ Tý ngày 22 tháng 3 Âm lịch để dâng hương lễ Mẫu.
+ Tế lễ cổ truyền, lễ Khai Diên và lễ Tôn vương: diễn ra ngày 23 tháng 3 Âm lịch, đoàn tế lễ gồm các hào lão và người dân Cù Lao (Xóm Bóng) dâng lễ theo nghi thức cổ truyền; Đoàn Tuồng biểu diễn lễ Khai Diên và Tôn vương ở sân khấu.
3.2 Phần Hội
Múa Bóng và Hát văn: Diễn ra trong suốt các ngày lễ hội. Các đoàn biểu diễn múa Bóng và hát Văn ở sân khấu trước Mandapa, thường biểu diễn các tích tuồng cổ liên quan đến Thiên Y A Na Thánh Mẫu thu hút bà con nhân dân đến xem. Tất cả những hoạt động diễn ra trong lễ hội ở di tích Tháp Bà Ponagar với không khí trang nghiêm, thể hiện tấm lòng thành kính, cùng không khí nhộn nhịp và hồ hởi càng làm tăng sự thiêng liêng cho lễ hội tháp Bà Ponagar Nha Trang – Khánh Hòa.
Nét đặc sắc nhất ở lễ hội tháp Bà ngày nay còn được mọi người nhắc đến và quan tâm chính là điệu múa Bóng. Điệu múa đã được gắn với địa danh đi vào lịch sử với tên gọi xóm Bóng, cầu Xóm Bóng và đi vào thơ ca, nằm sâu trong tiềm thức nhiều người.
Múa bóng hay còn gọi là múa dâng bông được truyền tải qua sự uyển chuyển của người vũ công khi vừa đội mâm hoa hoặc tháp hoa trên đầu vừa múa. Vũ công thường là những người phụ nữ xinh đẹp, khoác lên mình xiêm y rực rỡ, thướt tha theo điệu đàn điệu trống. Cảnh tượng múa hát trước mắt vừa xinh đẹp vô ngần, vừa làm đắm say lòng người.
Thông qua lễ hội, du khách trong và ngoài nước hiểu thêm về lịch sử, về những nét đẹp trong văn hóa truyền thống của con người và mảnh đất Khánh Hòa. Ngoài ra, du khách cũng được chiêm ngưỡng các hoạt động văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, triển lãm, trưng bày mang nét độc đáo riêng của Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang đậm chất dân tộc Chăm.
Nét đặc sắc của lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang được thể hiện tinh tế qua các lễ nghi và phần hội đặc sắc
Bên cạnh lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang, thành phố biển xinh đẹp còn khá nhiều lễ hội đặc sắc khác mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Một trong số đó chính là lễ hội Đền Hùng bạn nhất định không được bỏ lỡ khi đã đặt chân đến thành phố Nha Trang.
