Tháp Chóp Mạt Tây Ninh là một trong số các công trình kiến trúc từ thời đại Óc Eo còn sót lại tại Nam Bộ. Mang trong mình vẻ đẹp của nền văn minh rực rỡ một thời, tháp Chóp Mạt là địa điểm du lịch Tây Ninh được nhiều tín đồ đam mê văn hóa tìm đến khám phá.
Ngoài những món đặc sản Tây Ninh được nhiều người yêu thích, nơi đây còn hấp dẫn các tín đồ du lịch bởi nhiều địa điểm mang giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc. Nếu bạn là người đam mê tìm hiểu văn hóa cổ thì tháp Chóp Mạt có từ thời đại Óc Eo ở Tây Ninh chính là một gợi ý dành cho bạn.
1 Tổng quan chung về tháp Chóp Mạt Tây Ninh
1.1 Đôi nét về tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Tháp Chóp Mạt (hay Chót Mạt) là một trong ba ngọn tháp cổ của nền văn hóa Óc Eo còn sót lại tại Nam Bộ. Theo các tài liệu nghiên cứu, tháp Chóp Mạt Tây Ninh được xây dựng vào khoảng thế kỷ VIII thời kỳ hậu Óc Eo nhưng đến giữa thế kỷ XIX mới được các nhà khảo cổ Pháp phát hiện ra tại ấp Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
Vào thời điểm phát hiện, cụm tháp Chóp Mạt đã có một tháp bị sụp đổ hoàn toàn, một tháp chỉ còn lại bức tường phía Tây là tương đối nguyên vẹn và một phần bức tường phía Bắc đã bị xô nghiêng.
Cái tên tháp Chóp Mạt được bắt nguồn từ việc ngôi tháp khi được phát hiện đã bị mất đi phần chóp. Mặc dù đã trải qua ba lần trùng tu nhưng đến nay vẫn chưa phục chế thành công phần chóp của ngọn tháp.
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh cùng với tháp cổ Bình Thạnh là một minh chứng cho nền văn minh Óc Eo rực rỡ một thời, ngôi tháp được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận di tích lịch sử văn hóa vào năm 1993.
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh – Minh chứng cho một thời vàng son của vương quốc Phù Nam cổ đại. Ảnh: Hòa Nam
2 Cách di chuyển đến tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Di tích lịch sử văn hóa tháp Chóp Mạt nằm cách trung tâm thành phố Tây Ninh khoảng 25km về hướng Tây. Bạn di chuyển theo Quốc lộ 22B theo hướng đến Vườn Quốc gia Lò Gò – Xa Mát, đi khoảng 17km sẽ nhìn thấy một biển báo chỉ đường vào tháp bên tay trái. Bạn rẽ theo bảng chỉ dẫn đi khoảng 1km sẽ thấy ngôi tháp giữa cánh đồng, tiếp tục rẽ trái theo con đường đất mới để đến được khu tháp cổ.
Đường vào tháp Chóp Mạt trước đây rất khó khăn, nhất là vào mùa mưa xe cộ gần như không thể vào được đến tháp. Hiện nay, đường sá đã được sửa sang lại, xung quanh khu di tích còn có tường rào bảo vệ và trồng thêm nhiều cây xanh phục vụ cho mục đích tham quan và công tác nghiên cứu lịch sử tại Tây Ninh.
Hướng dẫn đường đi từ trung tâm thành phố Tây Ninh đến tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Bảng chỉ dẫn vào tháp Chóp Mạt Tây Ninh. Ảnh: Hòa Nam
Đi khoảng 1km bạn thấy ngôi tháp giữa cánh đồng. Ảnh: Hòa Nam
Rẽ trái lần nữa vào con đường đất sẽ đến được khu tháp cổ
3 Kiến trúc độc đáo của tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh là một minh chứng cho nền văn minh Óc Eo hưng thịnh một thời, đánh dấu nơi đây từng là địa bàn giao thương hàng hải và giao lưu giữa các nền văn hoá tại vương quốc Phù Nam từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ thứ VIII.
Khu di tích tháp cổ Chóp Mạt được xây dựng trên gò đất cao, có diện tích rộng lớn. Ngôi tháp được thiết kế theo hình vuông với phần móng có cạnh dài 5m và chiều cao là 10m tính từ mặt đất lên đến đỉnh tháp. Ngôi tháp chỉ có một cửa duy nhất ở hướng Đông, phần chân tháp gồm 3 tầng xếp chồng lên nhau và nhỏ dần lên phía trên, đặc biệt là ngôi tháp này không có phần chóp.
Toàn bộ công trình tháp Chóp Mạt được xây dựng bằng cách đặt các phiến đá và gạch nung xếp chồng khít lên nhau mà không hề dùng một chất kết dính nào, chứng tỏ vào thời kì Óc Eo đã có những bước phát triển cao về mặt xây dựng và kiến trúc. Bên cạnh đó, nghệ thuật chạm khắc của người Phù Nam thể hiện qua các hình ảnh hoa lá, chim muông, thần thánh… được đẽo gọt công phu trên mặt tường ngoài của tháp, càng chứng minh tài nghệ của người xưa đã đạt đến trình độ cao như thế nào.
Ngoài mặt tường phía Tây và phía Bắc tương đối nguyên vẹn ra, các mặt tường bị đổ sụp đã được cho khởi công tu sửa lại. Tuy nhiên cho dù các mặt tường được trùng tu mới hơn nhưng lại khá đơn điệu, rập khuôn và không quá ấn tượng như thiết kế nguyên thủy của nó.
Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ đã tìm thấy các bệ thờ Yoni và tượng thần Vishnu bằng sa thạch có niên đại khoảng thế kỷ thứ VIII tại đây, càng khẳng định rằng phần kiến trúc đã bị sụp đổ của tháp là đền thần Vishnu, còn ngôi tháp còn lại là thờ thần Shiva.
4 Chiêm ngưỡng một số hình ảnh kiến trúc của tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh có mặt cửa chính quay về hướng Đông
Bức tường phía Tây còn tương đối nguyên vẹn vào thời điểm mới phát hiện ra ngôi tháp, qua thời gian cũng bị sụp đổ một phần góc phía Nam do không được bảo quản đúng cách
Bên mặt tường phía Bắc tháp Chóp Mạt Tây Ninh đã bị sụp đổ một phần vào thời điểm mới được tìm thấy. Ảnh: Lê Lam Nhật Tân
Hoa văn được chạm khắc công phu trên mặt ngoài của tháp. Ảnh: Hòa Nam
Hai phù điêu hình người tại tháp Chóp Mạt Tây Ninh đã được trùng tu, nhưng lại có phần đơn điệu hơn hình ảnh ban đầu
Một bức tượng thần nhỏ hiếm hoi ở mặt Bắc vẫn còn giữ nguyên được các chi tiết chạm khắc. Ảnh: Hòa Nam
Họa tiết hình hoa lá được chạm trổ công phu ở dưới chân tháp Chóp Mạt Tây Ninh
Các nhà khảo cổ còn tìm được khá nhiều phiến đá có hình dạng giống Yoni, nhưng lại không phát hiện được Linga nào ở đây cả. Ảnh: Nguyentan Phat
Bên cạnh tòa tháp được phục hồi là một phế tích bị sụp đổ hoàn toàn
Con đường dẫn vào tháp Chóp Mạt Tây Ninh được trồng thêm nhiều loài hoa cỏ. Ảnh: Lê Lam Nhật Tân
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh là một công trình kiến trúc cổ, đánh dấu cho nền văn minh Óc Eo phồn thịnh cách nay hơn 1000 năm lịch sử. Đến đây, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng kiệt tác từ bàn tay khối óc của người xưa, mà còn là một trải nghiệm văn hóa đáng quý không thể nào bỏ qua trong cẩm nang du lịch Tây Ninh.
