Đền Bắc Lệ tọa lạc trên một ngọn đồi tại huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, là một trong 8 ngôi đền linh thiêng nhất nước ta. Nơi đây thờ Mẫu Thượng Ngàn cùng các vị thần gần gũi với văn hóa như Chầu Bé, Cô Bé… Người dân địa phương và khách du lịch gần xa thường tìm đến đây để cầu tình duyên, gia đạo.
1 Đôi nét về đền Bắc Lệ
1.1 Đền Bắc Lệ ở đâu?
Quần thể di tích đền Bắc Lệ (hay còn gọi là đền Công Đồng Bắc Lệ tọa lạc trên một quả đồi ở thôn cùng tên thuộc xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đây là một trong 8 ngôi đền linh thiêng nhất nước ta.
Giống như bất cứ đền thờ Mẫu nào, nơi đây thờ Công Đồng, Tứ Phủ và các Chư Linh ở bốn miền Vũ Trụ. Trong đó, đặc biệt coi trọng việc thờ các vị gắn liền với văn hóa địa phương như Mẫu Thượng Ngàn, Chầu Bé, Cô Bé… Đây là những vị thần ban phát “của cải” vô biên nơi núi rừng cho con người, đồng thời là biểu tượng của sự sống vĩnh hằng.
Đền Công Đồng Bắc Lệ nằm trên một ngọn đồi tại thôn cùng tên thuộc xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn
1.2 Lịch sử xây dựng đền
Công trình kiến trúc này được xây dựng từ khoảng thế kỷ 16 đến thế kỷ 17. Căn cứ vào hai văn bia còn sót lại tại đền có thể thấy từ đầu thế kỷ 20 đến nay, nơi đây đã trải qua 5 lần tu sửa, tôn tạo.
Theo văn bia khắc năm Khải Định thứ 4 (1919), trước đó đền Công Đồng Bắc Lệ chỉ là một am thờ nhỏ, hay bị hỏa hoạn. Sau đó được nhân dân cung tiến xây dựng một ngôi nhà ba gian, gồm 3 cung Đệ Nhất, Đệ Nhị và cung cấm Đệ Tam.
Trong đợt sửa chữa lần 2 (1933) và lần 3 (1940), ngôi đền 3 gian cũ được thay đổi hướng và xây thêm không gian cung Đệ Tam ở phía sau. Nơi đây cũng có thêm cổng tam quan to ở phía ngoài dãy tam cấp dẫn lên đền. Do nhiều điều kiện, nguyên nhân khác mà từ thời điểm đó đến nay, đền còn qua một số lần sửa chữa.
Ngôi đền được xây dựng trong khoảng từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 17, từ thế kỷ 20 đến nay đã tu sửa, tôn tạo 5 lần
2 Hướng dẫn di chuyển đến đền Bắc Lệ Lạng Sơn
Đền Công Đồng Bắc Lệ nằm cách trung tâm thành phố Lạng Sơn khoảng 70, 80km về phía tây nam. Để di chuyển đến địa điểm tâm linh này, bạn có thể tham khảo qua một số phương tiện và lộ trình như sau.
– Xe khách: Nếu chọn đi bằng xe khách, tại các bến xe trong khu vực Hà Nội, hãy bắt chuyến xe Hà Nội – Lạng Sơn di chuyển đến địa điểm gần đền nhất. Từ đây đón taxi hoặc xe ôm để đến điểm du lịch tâm linh này.
– Xe máy: Hội mê đi phượt có thể chạy xe máy đến đền theo hướng đường cao tốc Hà Nội – Bắc Giang. Qua Bắc Giang khoảng 35km là đến thị trấn Hữu Lũng, Lạng Sơn. Sau đó lái xe thêm 3km qua cầu Na Hoa rồi rẽ trái, chạy chừng 10km nữa là dừng chân tại đền Đền Lệ.
3 Đền Bắc Lệ linh thiêng và nét đẹp kiến trúc qua tháng năm
Đến viếng đền, bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng sự giao thoa giữa văn hóa Việt Nam và Trung Hoa được thể hiện qua những chi tiết nhỏ mà tinh tế như cặp câu đối, bức hoành phi, hàng cột gỗ… Đền Bắc Lệ đến nay đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo. Thế nhưng dáng dấp uy nghiêm cùng nét đẹp kiến trúc cổ vẫn được giữ trọn tại không gian tâm linh này.
Dáng dấp uy nghiêm, cổ kính của ngôi đền qua lối kiến trúc Việt Nam – Trung Hoa vẫn được gìn giữ vẹn nguyên đến ngày hôm nay
3.1 Miếu Chầu Bé
Từ dưới đồi lên đền, khách tham quan không khỏi trầm trồ trước công trình cổng Tam quan sừng sững phía ngoài tam cấp. Sau khi vào đến khuôn viên, khu vực bên trái sẽ là miếu Chầu Bé Bắc Lệ. Trong miếu sẽ có tượng của Chầu Bé, Cô Bé và Cậu Bé.
Theo quan niệm của người địa phương, Chầu Bé vốn là người có thật quê ở Bắc Lệ. Vị này thay mặt Mẫu để thực hiện ý chí sáng tạo của Người. Do đó muốn lên trên chiêm bái Mẫu Thượng Ngàn, bạn sẽ phải dừng chân ở miếu Chầu Bé trước để thắp hương xin Chầu tâu lên cửa Mẫu và Chư Thánh tại đền
Miếu Chầu Bé nằm ở khu vực bên trái đền Bắc Lệ, nơi thờ vị thần thay mặt Mẫu để thực hiện ý chí sáng tạo
3.2 Đền chính
Rời khỏi miếu Chầu Bé, băng qua dãy tam cấp là đến đền chính – không gian linh thiêng thờ tự Mẫu Thượng Ngàn. Theo Blogdulich.edu.vn tìm hiểu, công trình này được xây dựng theo phong cách kiến trúc hình chữ Đinh với khu vực tiền tế và hậu cung uy nghiêm. Tổng thể đền là một dãy nhà 3 gian xây bằng gạch lợp ngói tây rộng khoảng 125m2 và dùng cột gỗ chống đỡ.
Mái đền thiết kế theo kiểu “Long triều lưỡng nghi”. Trong đó, lưỡng nghi tượng trư cho trời và đất, âm và dương. Khi tất cả hài hòa, vạn vật sẽ sinh sôi, nảy nở. Khu vực nhà bái đường được chia thành 5 gian, 3 gian ngoài thờ Ngũ Vị Tôn Quan. Phía trên bàn thờ là bức hoành phi đề “Hưng Tiên Hiền Từ”.
Khu vực đền chính với phong cách kiến trúc hình chữ Đinh là nơi thờ Mẫu Thượng Ngàn nổi tiếng linh thiêng
3.3 Di vật cổ
Không dừng lại ở khám phá kiến trúc, dạo bước quanh đền Bắc Lệ, bạn còn có thể chiêm ngưỡng những hiện vật, di vật cổ có giá trị lịch sử – văn hóa cao như bức hoành phi, câu đối chạm trổ tỉ mỉ. Ngoài ra tại đây còn có 19 pho tượng làm bằng gỗ mít độc đáo được gìn giữ qua tháng năm.
4 Lễ hội đền Công Đồng Bắc Lệ
4.1 Thời gian tổ chức lễ hội đền Bắc Lệ
Lễ hội đền Công Đồng Bắc Lệ được tổ chức từ ngày 18 đến 20/9 Âm lịch hằng năm, kéo dài trong 3 ngày liên tiếp để đón khách du lịch và người dân địa phương đến vui chơi, thưởng ngoạn. Nếu có ý định tham gia lễ hội, bạn nên kiểm tra lịch diễn ra lễ hội theo ngày Âm để nắm được ngày Dương là ngày nào, từ đó dễ dàng lên kế hoạch du lịch.
4.2 Các hoạt động trong lễ hội
Trong thời gian 3 ngày, khách viếng đền sẽ được tham các hoạt động lễ nghi như lễ chính, lễ rước Mẫu Thượng Ngàn lên đền, lễ chính tiệc… Trước khi diễn ra lễ hội, đội ngũ tổ chức sẽ thực hiện các nghi thức như lau tượng Thánh Mẫu và Ngọc Hoàng, chuẩn bị mâm cỗ.
Hoạt động chính trong lễ hội là lễ rước Mẫu Thượng Thàn lên đền. Những người trong đội bê lễ lúc này sẽ khiêng kiệu Mẫu di chuyển từ cổng vào đến đền chính. Không gian đền vang dội tiếng chiêng, trống hòa vào thể hiện nét độc đáo của văn hóa Việt Nam.
Nghi lễ rước Mẫu Thượng Ngàn lên đền là hoạt động chính trong lễ hội đền Bắc Lệ Lạng Sơn
5 Những lưu ý cho khách lần đầu viếng đền
– Thời gian viếng đền Bắc Lệ có thể mất từ 1 – 3 ngày do có nhiều điểm tham quan và cần di chuyển giữa các điểm. Bạn nên chủ động lên kế hoạch du lịch Lạng Sơn nói chung và thăm đền nói riêng để không bị cập rập.
– Khi viếng đền Bắc Lệ không cần chuẩn bị đồ cúng và lễ vật quá cầu kỳ, chỉ cần đảm bảo có hoa, quả, đồ vãng mã… và phải dâng lễ đầy đủ tất cả các miếu, Tam tòa, hậu cung. Nếu không biết mua đồ vật dâng lễ như thế nào, bạn có thể hỏi thăm tại các cửa hàng xung quanh đền.
Đồ cúng và lễ vật viếng đền tùy theo lòng thành kính, không cần quá cầu kỳ
– Bởi vì đây là không gian linh thiêng nên hãy lựa chọn trang phục lịch sự khi đến viếng, tránh mặc quần đùi, áo ba lỗ, áo 2 dây, váy ngắn… Nếu tham gia lễ hội đền Bắc Lệ nên chọn quần áo thoải mái, dễ vận động.
Trong dịp lễ hội đền Bắc Lệ khá đông, do đó nên ưu tiên quần áo thoải mái để dễ di chuyển, vui chơi
– Người dân địa phương thường đến đền cầu tài lộc, may mắn và sức khỏe. Ngoài ra, đây là địa điểm nổi tiếng linh thiêng trong việc cầu tình duyên, cuộc sống hôn nhân êm ấm…
Sẽ là thiếu sót rất lớn nếu xách vali du lịch Lạng Sơn mà không ghé thăm đền Bắc Lệ linh thiêng. Đây là công trình kiến trúc có lịch sử lâu đời tại xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, nơi bạn vừa có thể tham quan lối kiến uy nghiêm, vừa có thể cầu gia đạo bình an. Nếu có ý định tham gia lễ hội đền Bắc Lệ để hòa mình vào không khí nhộn nhịp, hãy lên kế hoạch đến đây vào 18 – 20/9 Âm lịch.
